Sửa đổi Luật Hôn nhân và gia đình: Cho phép áp dụng phong tục, tập quán tốt đẹp

Hủy đám hỏi, được đòi lại lễ vật?

Trong 6 vấn đề cần xin ý kiến Hội đồng khoa học Bộ (gồm: về quan hệ chung sống như vợ chồng không có đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền; về áp dụng phong tục, tập quán (PTTQ) trong các quan hệ hôn nhân và gia đình (HN&GĐ); về xác lập chế độ tài sản trong hôn nhân theo thỏa thuận; ly thân; mang thai hộ; giới tính trong kết hôn) thì vấn đề được nhiều thành viên Hội đồng thảo luận là việc áp dụng PTTQ về HN&GĐ.Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế Dương Đăng Huệ cho biết, Luật HN&GĐ hiện hành có quy định tôn trọng và phát huy những PTTQ thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc mà không trái với những nguyên tắc của Luật. Quy định này là cần thiết nhưng chưa nêu được nguyên tắc áp dụng PTTQ trong giải quyết các vụ việc về HN&GĐ, dẫn đến có tình trạng lạm dụng hoặc đi ngược lại tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng dân cư nơi có PTTQ.
Chẳng hạn, phong tục “hủy đám hỏi, đòi lại lễ vật”. Theo PTTQ của người Việt Nam, trước khi tổ chức đám cưới và đăng ký kết hôn cho đôi trai gái thì gia đình bên nhà trai phải mang sính lễ đến nhà cô gái (có thể là vàng, tiền mặt, mâm quả trà rượu…) để làm lễ hỏi. Nếu trong thời gian chuẩn bị đám cưới, gia đình hai bên phát sinh mâu thuẫn dẫn tới gia đình nhà trai tuyên bố hủy hôn, đồng thời làm đơn kiện ra Tòa án yêu cầu nhà gái phải trả lại toàn bộ lễ vật mà nhà trai đã đưa cho nhà gái. Trong trường hợp trên, có sự không thống nhất về áp dụng pháp luật, Tòa có thể chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn buộc gia đình bên cô gái phải hoàn trả đầy đủ lễ vật, song cũng có thể tuyên bố bác yêu cầu của nhà trai và việc tuyên bác như vậy là chưa xét đến PTTQ của địa phương.