Tống đạt sai nguyên tắc, phải hủy án?

Ông M. kháng cáo. Tại phiên xử phúc thẩm của TAND TP Đà Nẵng mới đây, ông M. cho hay không hề biết bị bà L. kiện, không hề nhận được bất cứ giấy tờ triệu tập nào của tòa sơ thẩm và cũng không có bất cứ ai là cán bộ của tòa sơ thẩm tới liên hệ làm việc. Chỉ tới tháng 4-2012, khi có thông báo của cơ quan thi hành án ông mới tá hỏa nên vội nộp đơn kháng cáo trễ hạn. Ông yêu cầu tòa phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm, đồng thời đề nghị tòa phúc thẩm xem xét là ông chỉ nhận 10 triệu đồng tiền đặt cọc chứ không phải 50 triệu đồng như bà L. trình bày.

Theo đại diện VKS, qua xác minh cho thấy tòa sơ thẩm nhiều lần gửi, tống đạt các giấy tờ liên quan nhưng không gặp ông M. Có lần cán bộ tòa liên hệ qua cán bộ địa phương nhưng các cán bộ địa phương cho biết cũng không cung cấp giấy tờ đến tay ông M. Ngoài ra, tòa sơ thẩm còn một lần tống đạt qua đường bưu điện nhưng lại không chứng minh được ông M. đã nhận được văn bản. Từ đó, đại diện VKS cho rằng tòa sơ thẩm đã tống đạt sai nguyên tắc, ảnh hưởng tới quyền lợi của ông M. nên yêu cầu tòa phúc thẩm hủy án để xét xử lại theo trình tự chung.

Tuy nhiên, theo tòa phúc thẩm, việc tòa sơ thẩm tống đạt sai nguyên tắc là có căn cứ nhưng chỉ sai về hình thức nên tòa sẽ nghiêm khắc nhắc nhở. Còn về bản chất vụ án thì không thay đổi nên tòa giữ nguyên án sơ thẩm.

Phải hủy án?

Phán quyết của tòa phúc thẩm đã gây ra nhiều băn khoăn, tranh cãi giữa các chuyên gia pháp lý.

Một thẩm phán TAND TP Đà Nẵng ủng hộ cách giải quyết của tòa phúc thẩm trong vụ kiện trên. Theo ông, nếu cấp sơ thẩm vi phạm tố tụng nghiêm trọng, làm ảnh hưởng tới bản chất vụ kiện thì tòa phúc thẩm mới hủy án. Còn nếu vi phạm không nghiêm trọng, bản chất vụ kiện không thay đổi, cấp phúc thẩm nên ra phán quyết ngay để tránh chuyện xử tới xử lui lòng vòng, kéo rê thời gian giải quyết án.

Tuy nhiên, theo luật sư Trần Ngọc Quý (Đoàn Luật sư TP.HCM), việc tòa tống đạt sai nguyên tắc dẫn tới việc đương sự không nhận được các giấy tờ liên quan nên không biết để tham gia quá trình giải quyết án hoàn toàn khác với việc đương sự bất hợp tác. Nếu đương sự bất hợp tác thì tòa có quyền xử vắng mặt nhưng nếu vì lý do tống đạt sai nên họ không thể biết thì việc xử vắng mặt đã gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của họ. Vì vậy, tòa phúc thẩm cần thiết phải hủy án sơ thẩm để xét xử lại từ đầu.

Đồng tình, luật sư Nguyễn Tấn Thanh (Đoàn Luật sư TP.HCM) cũng cho rằng cấp phúc thẩm cần hủy án, giải quyết lại từ đầu theo đúng trình tự tố tụng để đảm bảo quyền lợi chính đáng của bị đơn là quyền tự bảo vệ, quyền thỏa thuận, quyền phản tố... Ông phân tích: Giả sử trong quá trình giải quyết án, bị đơn đưa ra được các chứng cứ để bác bỏ yêu cầu của nguyên đơn thì sao? Hoặc nếu hai bên hòa giải thành thì bị đơn sẽ không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm. Chưa kể, bị đơn còn có quyền phản tố và tòa phải xem xét.